Od 8 lipca 2005 r. obowiązują przepisy, które umożliwiły przyznawanie rekompensat za tak zwane mienie zabużańskie. Do otrzymania należnego świadczenia konieczne jest jednak dokonanie wyceny mienia, pozostawionego poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. To z kolei należy do zadań rzeczoznawców majątkowych.

Czym jest mienie zabużańskie?

Mieniem zabużańskim nazywany jest majątek Polaków, pozostawiony poza granicami Polski, ze względu na przymusowe wysiedlenia, do których dochodziło w latach 1944-1952. Polacy, przenosząc się w aktualne granice swojego państwa, byli zmuszeni do pozostawienia całego majątku swojego życia, a zatem niejednokrotnie dużych i bogatych gospodarstw rolnych. Problem przesiedleń dotyczył przede wszystkim terenów dzisiejszej Ukrainy, Białorusi i Litwy. Większość przesiedleńców otrzymała należne odszkodowania w pierwszych latach powojennych. Pozostała jednak wciąż grupa osób, która nigdy nie dostała żadnej rekompensaty z tego tytułu.

Kto może wystąpić o należną rekompensatę?

Przepisy wskazują, że podmiotami uprawnionymi do występowania o należną rekompensatę są przede wszystkim właściciele (lub współwłaściciele) nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami państwa polskiego, o ile tylko spełniają warunki, wskazane w ustawie. Przede wszystkim zatem w dniu 1 września 1939 r. byli obywatelami polskimi i mieli miejsce zamieszkania na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a nadto posiadają obywatelstwo polskie. W przypadku śmierci właściciela nieruchomości prawo do rekompensaty przysługuje jego spadkobiercom, o ile posiadają oni obywatelstwo polskie.

Jak uzyskać rekompensatę?

Osoby, które chciałyby ubiegać się o należną rekompensatę muszą złożyć stosowny wniosek we właściwym organie administracji – urzędzie wojewódzkim. Takie podanie powinno zawierać przede wszystkim: urzędowy opis mienia, orzeczenie wydane przez były Państwowy Urząd Repatriacyjny, dokumenty urzędowe pozyskane z archiwów państwowych Białorusi, Litwy, Rosji, Ukrainy i innych państw. Jeżeli wnioskodawcy nie będą w stanie skompletować wyżej wskazanych dokumentów, możliwe jest złożenie oświadczeń dwóch świadków. Do wniosku trzeba też dołączyć oświadczenie o miejscach zamieszkania, oświadczenie o stanie realizacji uprawnień, a także oświadczenie o wskazaniu osoby uprawnionej do rekompensaty. Kluczowym elementem sprawy jest natomiast operat szacunkowy, sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego. Ten dokument będzie bowiem stanowił podstawę do wskazania należnej stronie rekompensaty. Obowiązek jego zlecenia ciąży na stronie postępowania.

Jak sporządzić wycenę mienia zabużańskiego?

Rzeczoznawca majątkowy sporządza zatem wycenę mienia zabużańskiego. Określa przy tym wartość rynkową nieruchomości pozostawionej poza obecnymi granicami RP. Dokonuje tego w oparciu o nieruchomości podobne, położone na obszarze porównywalnych rynków lokalnych, funkcjonujących obecnie w Polsce. Przy określaniu wartości nieruchomości uwzględnia się przeciętne ceny transakcyjne uzyskane za nieruchomości podobne, zbywane w miejscowości o zbliżonej liczbie mieszkańców, porównywalnym stopniu urbanizacji i charakterze administracyjnym do miejscowości, w której znajduje się nieruchomość pozostawiona, położonej na obszarze województwa lub miasta wydzielonego, z uwzględnieniem współczynników, określających różnice w poziomie rozwoju gospodarczego tych miast i województw w okresie przed 1939 r.